DERNEK TÜZÜĞÜ NASIL HAZIRLANIR?
Bu makalemiz “Dernek Tüzüğü Nasıl Hazırlanır” soruna cevap vermek üzere hazırlanmıştır. Dernek Tüzüğü, dernek kurulması safhasında yapılacak en önemli işlerden birisidir. Dernekler Kanununda tüzükte bulunması gereken hususlar belirtilmiştir.
Dolayısıyla Dernek Tüzüğü Nasıl Hazırlanır cevabını doğrudan Dernekler Kanunu vermiştir. Buna göre dernek tüzüğünde zorunlu olarak yer alması gereken hususlar aşağıda anlatılmıştır.
DERNEK TÜZÜGÜNDE ZORUNLU OLARAK YER ALMASI GEREKEN HUSUSLAR
Derneğin Adı :
Derneğin adı belirlenirken öncelikle daha önce aynı isimli dernek olup olmadığı sorgulanmalıdır. Bunun için İçişleri Bakanlığının dernek sorgulama ekranından sorgulama yapabilirsiniz.
Dernekler Kanunu Madde 28’e göre dernek adlarında; Türk, Türkiye, Milli, Cumhuriyet, Atatürk, Mustafa Kemal, Şehit, Gazi” kelimeleri ile bunların baş ve sonlarına getirilen eklerle oluşturulan kelimeler İçişleri Bakanlığının izni ile kullanılabilir.
Derneklerin, mevcut veya mahkeme kararıyla kapatılmış veya feshedilmiş bir siyasî partinin, bir sendikanın veya üst kuruluşun, bir derneğin veya üst kuruluşun adını, amblemini, rumuzunu, rozetini ve benzeri işaretleri ya da başka bir ülkeye ve daha önce kurulmuş Türk devletlerine ait bayrak, amblem ve flamaları kullanmaları yasaktır.
Derneğin Merkezi :
Dernek Tüzüğünde derneğin merkezinin hangi il ve ilçe sınırları içerisinde olacağı açıkça yazılmalıdır. Derneğin şube kurup kurmayacağı, kuracaksa yurt içi ve yurt dışı kuruluşunun nasıl yapılacağı hususları da belirtilmelidir.
Eğer dernek merkezi, kütükte mesken olarak gösterilen yerlerde açılacaksa, kat malikleri kurulunun oybirliği ile alacağı kararla onay vermesi gerekmektedir. Dernek kuruluşu sırasında bu kararın örneği dernekler masasına sunulmalıdır.
Dernek merkezinin yerleşim yerinde meydana gelen değişiklikler DERBİS marifetiyle Sivil Toplumla İlişkiler Müdürlüğüne bildirilmelidir.
Derneğin Amacı :
Tüzüğün en önemli maddelerinden biridir. Dernek gelirlerinin, derneğin amacını gerçekleştirmek için harcanması gerektiğinden derneğin amacı çok iyi belirlenmelidir. Dernek gelirlerinin harcanması dernek amacını gerçekleştirmek üzere değil başka gayelerle harcanmışsa bu anlamda dernek kurucuları yasal sıkıntılar yaşayabilir.
Derneğin amacı olabildiğince geniş hazırlanırsa dernek faaliyetlerini daha esnek şekilde yürütebilirsiniz. Örneğin emeklilerle ilgili bir dernek kuracaksanız emeklilere yardım, sosyal faaliyet, eğitim gibi alt maddelerle dernek amacını genişletebilirsiniz.
Dernek tüzüğü yazılırken özellikle kuracağınız derneğin amacıyla benzer amaçla kurulmuş dernek tüzüklerini incelemek doğru bir yöntem olacaktır.
Ayrıca, Anayasa ve kanunlarla açıkça yasaklanan amaçları veya konusu suç teşkil eden fiilleri gerçekleştirmek amacıyla dernek kurulamaz. Derneğin amacı; kazanç paylaşma dışında, kanunlarla yasaklanmamış belirli ve ortak bir gayeyi gerçekleştirmeye yönelik, anlaşılabilir ve süreklilik arz etmelidir.
Tüzüklerinde gösterilen amaç ve bu amacı gerçekleştirmek üzere sürdürüleceği belirtilen çalışma konuları dışında faaliyette bulunamazlar.
Dernekçe sürdürülecek çalışma konuları ve çalışma biçimleri ile faaliyet alanı :
Dernekler amacını gerçekleştirmek için hangi konularda çalışacağını ve faaliyet alanlarını belirtmek zorundadır.
Ana başlık altında toplayacak olursak bu faaliyetler şunlardır;
- Gelir Temin Etme Faaliyetleri (İktisadi işletme açmak, lokal açmak vb.)
- Taşınmaz Mal Edinmesi
- Sosyal ve Kültürel Faaliyetlerde Bulunması
- Bildiri Yayınlaması
- Platform Oluşturması
- Sandık Kurması
- Eğitim Faaliyetleri
- Yardım Faaliyetleri
- Araştırma Yapma Faaliyetleri vb.
Üye Olma ve Üyelikten Çıkmanın Şart ve Şekilleri :
Derneğe nasıl üye olunur ve istendiğinde dernek üyeliğinden nasıl çıkılır, üyelerin hakları nelerdir gibi hususlar detaylı olarak dernek tüzüğünde anlatılmalıdır. Dernek tüzüğüne yazılacak olan üyelik hakları Türk Medeni Kanunu’nun 67 -71 maddeleri ile çelişmemelidir.
Dernekler, genel kurulu izleyen otuz gün içinde, yönetim kurulu ve denetim kurulu ile derneğin diğer organlarına seçilen asıl ve yedek üyeleri, üyeliğe kabul edilenler ile üyeliği sona erenlerin adını, soyadını, doğum tarihini ve kimlik numarasını kabul edilme ve sona erme tarihinden itibaren kırk beş gün içinde merkezinin bulunduğu dernekler birimine bildirmekle yükümlüdür.
Genel Kurulun Toplanma Şekli ve Zamanı :
Tüzükte genel kurulun toplanma şekli, zamanı ve yeri açıkça yazılmalıdır. Genel kurullar çağrı usulü ve toplantı usulüne göre toplanır. Olağan genel kurul toplantılarının en geç üç yılda bir yapılması zorunludur. Dernek kurucuları en geç üç yıllık süreye uygun olmak kaydıyla isterlerse genel kurul toplanma zamanlarını yıllık veya iki yıl olarak belirleyebilirler.
Dernek tüzüğünde belli edilen zamanlarda genel kurul olağan, yönetim veya denetim kurulunun gerekli gördüğü hallerde veya dernek üyelerinden beşte birinin yazılı isteği üzerine otuz gün içinde olağanüstü toplanır. Genel kurul toplantıya yönetim kurulunca çağrılır.
Genel Kurulun Görevleri ve Yetkileri :
Genel kurulun görev ve yetkileri dernek tüzüğünde açıkça belirtilmelidir. Genel kurulun başlıca görev ve yetkilerini Adana İl Sivil Toplumla İlişkiler Müdürlüğü, Genel Kurulun Görev ve Yetkilerini ilgili kanunlara atıf yaparak güzel bir çalışmayla hazırlamıştır. Buna göre Genel Kurulun Görevleri ve Yetkileri şunlardır;
- Üyeliğe kabul ve üyelikten çıkarma hakkında son kararı verir;
- Genel kurul, derneğin diğer organlarını denetler ve onları haklı sebeplerle her zaman görevden alabilir. Dernek organlarını seçer (TMK Md. 80).
- Dernekler, gerekli görülen yerlerde genel kurul kararıyla şube açabilirler (TMK Md. 94).
- Federasyonda derneği temsil edecek üyeler, derneklerin genel kurullarınca, konfederasyonlarda federasyonu temsil edecek üyeler, federasyonların genel kurullarınca seçilirler (TMK Md. 98).
- Genel kurul, her zaman derneğin feshine karar verebilir (TMK Md. 88).
- Tüzük değişiklikleri genel kurul kararıyla olabilmektedir (TMK Md. 81).
- Dernek yönetim ve denetim kurullarının kamu görevlisi olmayan başkan ve üyelerine ücret verilebilir. Verilecek ücret ile her türlü ödenek, yolluk ve tazminatlar genel kurul tarafından tespit olunur. Dernek hizmetleri için görevlendirilecek üyelere verilecek gündelik ve yolluk miktarları genel kurul tarafından tespit olunur (DK. Md. 13).
- Dernekler genel kurullarının yetki vermesi üzerine yönetim kurulu kararıyla taşınmaz mal satın alabilir veya taşınmaz mallarını satabilirler (DK. Md. 22).
- Federasyon kurucusu olabilmek için dernek tarafından genel kurul kararı alınmalıdır (DY Md. 9/c).
- Dernek adlarında; Türk, Türkiye, Milli, Cumhuriyet, Atatürk, Mustafa Kemal kelimeleri ile bunların baş ve sonlarına getirilen eklerle oluşturulan kelimeler kullanılmak istendiğinde bu konuda genel kurul kararı alınması gerekmektedir (DY Md. 53, 53/e).
- Sandık kurulabilmesi için genel kurul kararı alınması gerekmektedir (DY. Md. 72/b).
- Sandık yönergesi genel kurulca kabul edilir (DY Md.74).
- Derneğin iş ve işlemlerini denetleme yetkisi genel kurulundur (DK Md. 9).
- Derneğin diğer bir organına verilmemiş olan işleri genel kurul görür (TMK Md. 80).—
- Dernek tüzüğünde genel kurula verilen diğer görevleri yapar.
Genel Kurulda Oy Kullanma ve Karar Alma Usul ve Şekilleri :
Türk Medeni Kanunu madde 78’e göre Genel kurul, katılma hakkı bulunan üyelerin salt çoğunluğunun, tüzük değişikliği ve derneğin feshi hallerinde üçte ikisinin katılımıyla toplanır; çoğunluğun sağlanamaması sebebiyle toplantının ertelenmesi durumunda ikinci toplantıda çoğunluk aranmaz. Ancak, bu toplantıya katılan üye sayısı, yönetim ve denetim kurulları üye tam sayısının iki katından az olamaz. Bu şarta bağlı olarak tüzükte genel kurulda oy kullanma ve karar alma usul ve şekilleri belirtilir.
Açık veya gizli oylamada nasıl bir yol izleneceği oylamanın usul ve esasları tüzükte belirtilir. Genel kurul kararları, toplantıya katılan üyelerin salt çoğunluğuyla alınır. Şu kadar ki, tüzük değişikliği ve derneğin feshi kararları, ancak toplantıya katılan üyelerin üçte iki çoğunluğuyla alınabilir.
Yönetim Kurulun Görev ve Yetkileri:
Derneklerin olağan faaliyetlerinin icrasında yönetim kurullarının üstlenecekleri genel görevler, dernek tüzüğünde düzenlenir. Tüzükte düzenlenen genel görevler, yönetim kurulu veya yetkilendireceği dernek alt birimlerince yürütülür.
Yönetim Kurulunun genel görevleri şunlardır;
- Derneği temsil etmek veya bu hususta kendi üyelerinden bir veya birkaçına yetki vermek,
- Gelir ve gider hesaplarına ilişkin işlemleri yapmak ve gelecek döneme ait bütçeyi hazırlayarak genel kurula sunmak,
- Derneğin çalışmaları ile ilgili yönetmelikleri hazırlayarak genel kurul onayına sunmak
- Genel kurulun verdiği yetki ile taşınmaz mal satın almak, derneğe ait taşınır ve taşınmaz malları satmak, bina veya tesis inşa ettirmek, kira sözleşmesi yapmak, dernek lehine rehin ipotek veya ayni haklar tesis ettirmek,
- Gerekli görülen yerlerde temsilcilik açılmasını sağlamak
- Genel kurulda alınan kararları uygulamak,
- Her faaliyet yılı sonunda derneğin işletme hesabı tablosu veya bilanço ve gelir tablosu ile yönetim kurulu çalışmalarını açıklayan raporunu düzenlemek, toplandığında genel kurula sunmak,
- Bütçenin uygulanmasını sağlamak,
- Derneğe üye alınması veya üyelikten çıkarılma hususlarında karar vermek.
- Derneğin amacını gerçekleştirmek için her çeşit kararı almak ve uygulamak,
- Mevzuatın kendisine verdiği diğer görevleri yapmak ve yetkileri kullanmak,
Denetim Kurullarının Görev ve Yetkileri :
Derneklerde iç denetim esastır. Genel kurul, yönetim kurulu veya denetim kurulu tarafından iç denetim yapılabileceği gibi, bağımsız denetim kuruluşlarına da denetim yaptırılabilir. Genel kurul, yönetim kurulu veya bağımsız denetim kuruluşlarınca denetim yapılmış olması, denetim kurulunun yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz.
Denetim Kurulu; derneğin, tüzüğünde gösterilen amaç ve amacın gerçekleştirilmesi için sürdürüleceği belirtilen çalışma konuları doğrultusunda faaliyet gösterip göstermediğini, defter, hesap ve kayıtların mevzuata ve dernek tüzüğüne uygun olarak tutulup tutulmadığını, dernek tüzüğünde tespit edilen esas ve usullere göre ve bir yılı geçmeyen aralıklarla denetler ve denetim sonuçlarını bir rapor halinde yönetim kuruluna ve toplandığında genel kurula sunar.
Denetim kurulu üyelerinin istemi üzerine, her türlü bilgi, belge ve kayıtların, dernek yetkilileri tarafından gösterilmesi veya verilmesi, yönetim yerleri, müesseseler ve eklentilerine girme isteğinin yerine getirilmesi zorunludur.
Yönetim Kurulunun Seçimi ve Üye Sayıları :
Dernek Yönetim Kurulu en az 5 asil ve 5 yedek üyeden oluşur. Yönetim kurulu üyeleri genel kurul tarafından seçilir. Dernek Tüzüğünde belirtilmesi şartıyla asil ve yedek üye sayıları daha fazla olarak belirlenebilir.
Yasa, asil ve yedek üyeler için alt sınırları belirlediğinden dolayı, bu alt sınırlar kendi içinde dağıtılamamaktadır. Yani bir derneğin 6 asil 4 yedek üye ile Yönetim Kurulu oluşturulamaz.
Ancak asil ve yedek sayıları 5’in üzerinde olmak şartıyla istenildiği şekilde dağılım yapılabilir. Mesela 10 asil 5 yedek üye ile Yönetim Kurulunun oluşturabilmesi mümkündür.
SORU SORMAK için lütfen linke tıklayıp açılan sayfada sorunuzu sorunuz.
WEB sitemizde yer verilen açıklamalarımız, hukuki görüş ve tavsiye niteliğinde olmayıp, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. İşbu web sitesinin içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR
Nasıl Kurulur?
Sorular & Cevaplar
Derneklerle İlgili Mevzuat
